Feestrede van dr. János M. Hermán op 20 augustus 2020

Geachte aanwezigen!

Volgens de Hongaarse protestantse kerkelijke traditie werd rondom de naamdag van Heilige Stephanus het oogsfeest gevierd, en worden dankdiensten gehouden voor het dagelijkse brood, als hemels geschenk, oftewel: het nieuwe brood. Als het goed is, word van de goud-kleurige aren een krans gemaakt, met een kruis.

Afbeelding van de Heilige Stephanus met de insigna van de Hongaarse koningen op zijn troon, vanuit de Chronicon Pictum.
Bron: Wikimedia Commons

In onze kringen is welbekend, dat in het jaar 1000 Stephanus de basis legde voor een koninkrijk, dat nog lang zou bestaan: letterlijk tot 1948, en in geestelijke zin tot op heden. Esztergom is de stad, waar in het jaar 975 Stephanus werd geboren als kind van Géza, vorst van de Magyaren die op dat moment in delen van Europa de baas was. Stephanus was de eerste koning van Hongarije van 1000 tot 1038, toen hij overleed op 15 augustus en werd begraven in Székesfehérvár in de basiliek, opgericht ter ere van Onze Lieve Vrouw. Nog geen vijftig jaar later werd hij op 20 augustus in 1083 heilig verklaard.

De Hongaren vonden hem een goede koning en lieten zich ook dopen. Wie dat niet deed, werd met harde hand gedwongen tot het christendom. Uiteindelijk lukte het hem om alle Magyaren te verenigen, en zo is het Hongaarse rijk geboren. Volgens de verhalen kreeg hij van paus Silvester II een prachtige kroon, die kan bezichtigd worden in het gebouw van het Hongaarse Parlement. Tot in de 20e eeuw voerden de heersers van Hongarije hierom de titel apostolisch koning.

In de geschiedenis van het Hongaarse christendom staat genoteerd dat Stephanus, samen met zijn vader, zich in 985 lieten dopen door de heilige Adalbert van Praag. Zijn doopnaam werd Stephanus, naar de vroegchristelijke martelaar, Stephanus. (Als heidense vorst, heette hij Vajk, oftewel: held.)

Koning H. Stephanus verdeelde het land in 45 comitaten (graafschappen) en beval, dat steeds tien dorpen één kerk zouden moeten bouwen en een priester zouden aanstellen en onderhouden. Ook schonk hij veel geld en goederen aan de Kerk en stichtte hij verschillende kloosters om het onderwijs te bevorderen. Zo heeft hij bijgedragen aan de grondlegging van de westerse cultuur tussen de Hongaren, aan de vorming van een nieuwe identiteit en een kerk met levend geloof.

Dit is het meest authentieke schriftelijke ambtelijke document uit de tijd van St. Stephen, en een van de vroegste officiële geschriften van het Koninkrijk Hongarije en het oudste van ons juridische geschrift, tevens ook ons vroegste monument van de Hongaarse taal. De opgerolde akte van privilege werd verzegeld met István’s lakzegel: het is het oprichtingsdocument van het Grieks-oosterse klooster van de nonnen van Veszprémvölgy, gebouwd in 1018. Later werd de originele Griekse versie (hierboven) toegevoegd aan het Latijnse bevestigende diploma van Kálmán Könyves (hieronder). Overigens waren alle andere diploma’s van István in het Latijn geschreven, dit is de enige die was opgesteld in het Grieks. Hoewel het diploma volgens Kálmán Könyves werd uitgereikt door St. Stephen, zijn er mensen die dit aan Prins Géza toeschrijven, aangezien de Griekse tekst niet gedateerd is, en bij de doop kreeg Géza ook de naam István.
Bron: Hongaars Nationaal Archief

In de tijd van het communisme, tussen 1948 en 1989, hebben de machthebbers van 20 augustus een dag van de nationale grondwet gemaakt. Na de Val van de Berlijnse muur (9 november 1989), werd op 20 augustus de nationale feestdag op ouderwetse manier gevierd, als de dag van de geboorte van Hongarije en opnieuw de dag van H. Stephanus, wiens gemummificeerde rechterhand (Szent Jobb) tijdens een processie wordt rondgebracht in Boedapest. Deze feestdag doet een beetje denken aan Koningsdag in Nederland, en bindt de volkeren van Hongarije samen. Niet zo ver van Zwolle, bij de Dom van Aken, staat een nieuw standbeeld van de Hongaarse patroon H. Stephan, vóór de Hongarije-kapel. Vooral in de Middeleeuwen en in de vroege moderne geschiedenis kwamen tal van bedevaartgangers ook uit Hongarije naar Aken om de heiligdommen te aanbidden. De bedevaartgangers worden ondergebracht in het zogenaamde gasthuis, dat al vroeg door H. Stephanus gebouwd was.

Standbeeld van de Heilige Stephanus in Aachen (1776)

Talloze gedichten en liederen zijn geboren in de loop van de eeuwen, inbegrepen ook die van een rockopera: Stephanus de Koning – István a király, met muziek van Levente Szörényi, teksten van János Bródy en Miklós Boldizsár. (Première was op 18 august 1983). De regisseurs maakten gebruik van een tent, gebouwd op een heuvel in de Városliget, sindsdien genoemd: de Koningsberg. Nadat het Russische Rode Leger vertrokken was uit Hongarije (19 juni 1991), deze rockopera was opnieuw uitgevoerd in Gödöllő op 30 juni, in het vervolg van een oecumenische eredienst, waar bischop László Tőkés voorging.) De musical is gebaseerd op het leven van de Heilige Stephanus, die kennelijk zulke waarden propageert, dat de Roemeense Securitate destijds klopjachten organiseerde, om de teksten, opnames en bandrecorders op te sporen en de rebelse smokkelaars te bestraffen.

Feestrede van dominee dr. János M. Hermán. Zwolle, 20 augustus 2020

De originele door uitgever Hungaroton in 1983 uitgegeven opnames hebben wij op YouTube samengevoegd onder het volgende hyperlink:

Megosztás:

Tetszett a bejegyzés?

Kapcsolódó bejegyzések